با ریشه “کورش بزرگ Kūroš the Great”

گوناگونی نوشتن نام «کورش» در انواع زبان‌ها

گروه فرهنگی: بسیاری از نام‌های بر گرفته و یا هم ریشه با نام “کورش بزرگ Kūroš the Great” در زبان‌های گوناگون جهان به دلیل دگرگونی‌های بسیار در درازای زمان و چندگانگی در نوشتن و باز گویش آنها از دید ما پنهان مانده‌اند.

بر پایه دیدگاه بیشتر واژه شناسان، نام “کورش” از یک ریشه آریایی و از پیوند دو واژه “کو” (نور) و “را” (پرتو) [=> کو + را + [پسوند] ش = تابنده پرتوی نور = تابنده نور = خورشید]، بر میاید.
اگر چه پس از آزاد سازی بابل به دست کورش بزرگ و از میان برداشتن برده داری و رهایی اسیران و بازگرداندن آوارگان به سرزمین‌های خود، نام “کورش” در نسک‌های عبری و یونانی در میان دیگر نسک ها، به چم “سرور”، “منجی”، و “برگزیده خداوند” (Messiah – Christ) نیز نوشته شده، و این چم از آنجا به دیگر فرهنگ‌ها و زبان‌ها نیز راه یافته است. 

به این گونه که، در واگذاری برنام یا کنیه عبری “مسیح Messiah” در کتاب عهد عتیق، تنها یک نام برده شده است “کورش Koresh” که راستینگی اسطوره ای (واقعت تاریخی) دارد و یهودی نیز نبوده است، از این روی یونانیان در هنگام ترجمه کتاب عهد عتیق، به جای به کار بردن واژه عبری “مسیح”، نام یونانی “کروس” را با دگرگونی اندک “کریستوس Kristus” نوشته و به چم “مسیح” به کار بردند.

برخی گونه‌های نوشتاری نام کورش در زبانهای گوناگون اینها هستند:
Kūroš * Old Persian
Kuraš * Elamite
Kwrš * Imperial Aramaic
Horus * Egyptian
Κῦρος, Kuros, Κύριλλος, Kyrillos * Greek
Kyros, Kyrios, Kristus * Biblical Greek
Cyrus * Latin
Koresh * Hebrew
Cyro, Ciro, Cirino * Italian
Cirino * Spanish
Ciara * Celtic
Ки́ра, Kira * Russian
Kiira * Finnish
Chris * International
Akira * Japanese
…
also feminine forms e.g. Kyra * International

نام‌های دیگری نیز هم ریشه با نام “کورش” هستند که کمابیش در همه فرهنگ‌های جهان به کار میروند و هم بر روی زنان و هم بر روی مردان گذاشته میشوند، مانند نام‌های ؛
Kaira, Keera, Keira, Kyra, Kyrah, Kyreena, Kyrha, Kyria, Kyrie, Kyrene, Kyrra, Kirra, Kira, Kirwan, Ciaran, Keiran, Cy, Cyril, Cyrill, Cyrille, Kirill, Kiryl, Kyryl, Kiril, Kyrill, Kirillos,…

همچنین کنیه و برنام “Sir” به چم “Lord” یا “سرور” که در انگلیسی برای مردان به کار میرود نیز از ریشه اروپایی شده (لاتین شده = Cyr) “کورش” یا همان “سیروس” گرفته شده است.
***
برای مانی‌های (معنی های) نام “کورش” دیدگاه‌های فراوانی هست، و “خورشید” یا “هورشید” یکی از آنها است. همان گونه که در جستار نوشته شد، کهن واژه آریایی “کو” به چم “نور” و “را” (در انگلیسی “ray”) به چم “پرتو” می‌باشد، از این روی کو + را + [پسوند] ش، به چم دارنده یا تابنده پرتوی نور، یا همان “خورشید” در پارسی امروزی است.
کمابیش همه زبان‌های زنده جهان برای واژه “نور” که خود در بنیان آریایی است، از ریشه‌های آریایی آن کاربری می‌کنند ؛ مانند:
واژه‌های “کو”، “سو”، “هو”، “خو”، “لو”، “لوم”، “لوس”، “لوکس”، و بسیاری واژگان هم آوای دیگر در زبانهای گوناگون جهان همگی به چم “نور” یا “روشنایی” هستند. اما در درازای چندین هزاره آوای آنها دگرگون شده است.
حتی در زبان ایتالیایی واژه “کیارو chiaro” به چم “نور” هم ریشه همان واژه‌هایی است که برای نام “کورش” به کار میبرند مانند “کیرو” یا “سیرو”، از این روی بسیاری زبانهای اروپایی واژه‌ها و نامهای گوناگونی از بن واژه‌های یونانی-لاتین آن “کلاروس”، “کیاروس”، “کوروس”، گرفته اند که همگی به چم “روشنایی”، “شفافیت”، درخشندگی”، و … هستند، مانند نامهای “کیارا”، “کلارا”، “کریستال”، واژه “clear” در انگلیسی و همچون آنها.
***
باید در نگر داشت که پیش از کورش بزرگ نیز از واژه “کورش” کاربری میشده، و بیشتر به چم “خورشید”، “روشنایی بخش”، “نور دهنده”، و جز آنها به کار می‌رفته است، اما پس از کورش بزرگ و هنایش پذیری برگه‌های ادبی و اسطوره ای جهان از اندیشه، منش و کردار اوی، این نام، چم ها، مانی‌ها و آرش‌های گوناگونی پیدا کرده است، که “سرور”، “بزرگوار”، “فرستاده [برگزیده] خداوند”، “آزاد کننده”، “رهایی بخش”، “پسر بهشتی”، “فرزند راستین”،”سخنور توانا”، و جز اینها از آن دسته هستند.
فرتور: ستایش نامه (گرامی نامه) کورش بزرگ (Panegyric of Kyrus the Great , or simply Kyrus Panegyric) یافت شده در ویرانه‌های بابل که کردار و شیوه رفتار کورش بزرگ پس از آزاد سازی بابل را باز گویی می کند.

منبع: بهارنیوز

پیوند کوتاه به این مطلب: